13 Ocak 1863′de kurulan “Dar-ül-fünun” da ilk dersi veren Mehmet Emin (Kimyager Derviş Paşa) elektrik konusunu anlatmıştır. Kuruluş yıllarda fizik derslerine Mektep-i Harbiye Nazırı Saffet Paşa, Binbaşı Ahmet Efendi ve Aziz efendi devam etmiştir. 20. yüzyılın ilk yıllarında ise fizik dersleri (Fizik ve İlmi Ahval-i Cevviye) adı altında Salih Zeki Bey ve Cevdet Bey tarafından okutulmuştur.

Dar-ül-fünun 1908 devrimiyle bazı yeniliklere kavuşmuşsa da Batı anlamında bir Üniversite düzenine ancak, 1911 yılında geçebilmiştir. 1911 Darülfünun beş farklı kola(şube) ayrılmıştır. Bu beş koldan biride bugünkü Fen Fakültesini oluşturacak olan Fenler şubesidir. İlk mezunlarını 1917 yılında vermiş olan İnas (kız)Darülfünun’un da fizik derslerinin önemli bir kısmını da Sait Gelenbevi tarafından verilmiştir. 1919 yılında yapılan bir düzenleme ile sınıf yerine sömestre sistemi getirilmiş ve “Fünun Şubesi” yerine “Fen Medresesi” adı kullanılmaya başlanmıştır.

7 Ekim 1925′de bir yönetmelikle Dar-ül-fünun bilimsel ve idari özerklik kazandı ve medreselere “Fakülte” adı verilerek ” Fen Medresesi” bugünkü “Fen Fakültesi” ne dönüştü. O yıl Fen Fakültesinde kurulan 10 enstitüden biri de Fizik Enstitüsüdür. Bu oluşum Avrupa’daki örneklerine uygun olarak Türkiye’nin ilk Fizik Bölümü olarak kabul edilebilir.

1919-1924 yılları arasında fizik dersleri ve öğretim elemanları şu şekilde oluşmuştur: Fünün Medresesi Reisi Salih Zeki Bey (Riyazi Fizik), Müderris Said Bey (Tecrübi Fizik), Müderris (Kambur) Tevfik Bey (Umumi Fizik), Muallim Mehmed Refik (Fenmen) Bey (Umumi Fizik ve Elektrik), Muallim Burhaneddin Ferid Bey (Tecrübi Fizik Elektrik Kısmı). Mehmed Refik (1882-1951) Einstein’in Görelilik Teorileri Esasları hakkında 1922 yılında yayınlanmış (2. baskı 1924) olan “Aynştayn Nazariyesi” kitabını yazmıştır. Hüsnü Hamid Aynştayn Nazariyelerinin İlmi Kıymet (1926) kitabında görelilik kuramlarını işlemiştir.

Fen Fakültesi’nin “Enstitü” olan Fizik Bölümünü kadrosuna 1925 yılnda Prof. Fleury (Umumi Fizik ve Müdür), Prof. Hovass (Fizikokimya), Prof. Duscio (Elektromekanik) ve daha sonraki yıllarda Prof. Marcel Cau (1929, Prof. Fleury yerine), Müderris Muavini Dr. Fahir Yeniçay (1931) ve Prof. Marcel Fouche (1932) de katılmıştır.

Dar-ül-fünun lağvedilip, 1933 Üniversite Reformu yapılmış ve 1 Temmuz 1933′de İstanbul Üniversitesi kurulmuştur. Reformla beraber Fizik Bölümü iki Enstitüye ayrıldı. Prof . Marcel Fouche Genel Fizik Kürsüsü, Dresden’den gelen Prof. Harry Dember Denel Fizik Kürsüsü Başkanlıklarına getirildiler. Prof. Dember’in dersini Doç. Nusret Kürkçüoğlu, Prof. Fouche’nin dersini de Doç. Celal Saraç çeviriyordu. Darülfunun’un sürekli bilim dergisi olan Fen Alemi 1935 yılında Fen Fakültesi Mecmuası olarak yayın hayatına yeniden başlar. Prof. Fahir Yeniçay, 1939′da Fen Fakültesi Dekanlığı’na tayin edildi. 1940′ da Prof. Dember Amerika’ya gitti. Doç. Adnan Sokullu (Prf.Dr.) Denel Fizik Kürsüsü’nü 1943 yılına kadar yönetti. 1943 yılında kürsünün başına Prof. Kurt Zuber (Zürih) getirildi. 1953 yılında ise yeni bir kürsü; Atom ve Çekirdek Fiziği kürsüsü kuruldu. Kürsünün Başına Prof. Fahir Yeniçay getirildi. Prof. Dr. Fahir Yeniçay ilk doktoralı Türk fizikçisidir. Darülfunundan mezun olduktan sonra (1927) Fransa’ya (Sorbon, Paris) gitmiştir. 1930 yılında doktorasını tamamlamıştır. Bu, bir Türk tarafından yapılmış ilk fizik doktorasıdır. Fahir Yeniçay 1938 de Profesör olmuş, 1938-1948 yılları arasında Fen Fakültesi Dekanlığı , 1953 ile 1955 yılları arasında da İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü yapmıştır. 1954 yılında kurulan Teorik Fizik Kürsüsü’nün başına da Prof. Cahit Arf getirildi. Türkiye’nin ilk teorik fizikçilerinden Prof.Dr. Feza Gürsey ve Prof. Fikret Kortel bu kürsüde yer aldılar. Daha sonra bu kürsüye Türkiyenin ilk atom mehendisi Prof. Dr. Ahmet Y. Özemre katıldı.

Prof. Dember 1941′de Amerika’ya gidince Doç. Adnan Sokullu Denel Fizik Kürsüsü’nü 1943 yılına kadar yönetti. 1944 yılında kürsünün başına Zürich Üniversitesi’nden Prof. Kurt Zuber getirilirdi. Türkiye’nin ilk katıhal fizikçilerinden Prof. S. Akpınar 1943 yılında Profesör Harry Dember’in yanında asistan olarak çalışmaya başlar. Türk Fizik Derneği (TFD) kuruldu ( 1950). Prof. Dr. Fahir Yeniçay TFD’nin ilk başkanı seçildi. 1949 yılında Bölümümüzden ayrılan Prof. Zuber 1951 Mayıs’ında Türkiye’ye tekrar döndü ve Denel Fizik Enstitüsü Başkanı olarak tekrar çalışmaya başladı. Bu yıllarda Türkiye’nin ilk doktoralı fizikçi kadınlarını (Belkis Özdağan, Dişat Elburs ve Remziye Akpınar) yetiştirdi.

1981 yılında 2547 YÖK Yasası ile mevcut Denel Fizik, Genel Fizik, Atom ve Çekirdek Fiziği ve Teorik Fizik kürsüleri kaldırıldı ve 1) Atom ve Molekül Fiziği, 2) Çekirdek Fiziği, 3)Katıhal Fiziği, 4) Genel Fizik, 5) Matematiksel Fizik, 6) Yüksek Enerji ve Plazma Fiziği Anabilim Dallarından oluşan Fizik Bölümü kuruldu.

1933 Reformundan 2012 Yılına Kadar İÜ Fizik Bölümüne hizmet etmiş hocalarımız:

M. Fouche, H. Dember, F.Yeniçay, C. Arf, K. Zuber, A. Sokullu, S. Karaali, H. Benel, S. Tunakan, S. Akpınar, R. Akpınar, C. Ener, T. Oğuzer, S. Yücel, A. Dember, D. Mendelss-ohn, M. Öğder, A.Sümer, İ. Özdoğan, B. Özdoğan, C. Saraçoğlu, H. Budak, N. Kürkçüoğlu, N.Pusat, N. Taşköprülü, S. Gürsey, F. Gürsey, F. Kortel, S. Barkan, C. Karadeniz, İ. Fın-dıkoğlu, D. Elburs, M. Küçük, B.Yaramış, N. Sülün Dinçer, Ö. Sülün, İ. Ertaş, M. Akagün, B.Akdemir, D.Tiryaki, A. Ferendeci, Ö. Akyüz, A.Y. Özemre, H.Demiryont, N.Tarımer, S. Sinman, A. Sinman, Ş. Özkök, Ü. Haznedaroğlu, S. Gökgör, G. Yeniçay, A. Erginsav, Ş. Erk, B.Aksoy, Ç. Cansoy, Ç. Bolcal, T. Bulat, A. A.Çilesiz, B. Görgez. Akseki, Ü. Can-türk, T. Sencer, Y. Skarlatos, E. Gültekin, A. Taymaz, S. Akyüz, A. Girgin, T. Armağan, Ş. Zebitay, Z. Akdeniz, N. Erduran, S. Sağlam, E. Rızaoğlu, K.G. Akdeniz, M. Ç. Arıkan, N. Öncan.

Bugünlerdeki mevcut kadroya Fizik Bölümü web sayfasından erişilebilir.

KAYNAKLAR